Muhalefet, bireyin diğer bireylerden farklı düşünmesi, hissetmesi ve bunları ifade etmesi olarak, örgütsel bağlamda düşünüldüğünde ise muhalefet, çalışanların, örgüt içindeki birtakım anlaşmazlıkları bireysel veya örgütlü olarak ifade etmeleri olarak tanımlanabilir.

Demokratik ülkelerde yer alan okullarda veya demokrasi kısıtlandığı halde, okulda demokrasinin hayata geçirildiği demokratik okullarda muhalefet davranışları, okul kültürünün önemli unsurlarından biridir. Okullardaki görevliler, birtakım olumsuz uygulamalarla karşılaştıklarında, muhalif görüşlerini dile getirmek için belirli bir muhalefet davranış biçimi seçerler. Bunlar;

-Açıkça Belirtilmiş (Dikey) Muhalefet; Okuldaki görevlilerin muhalif görüşlerini, okuldaki dengeleri etkileyebilecek kişilere ifade ettiklerinde oluşmaktadır. Açıkça belirtilmiş muhalefet stratejisini daha çok tercih eden görevlilerin; tartışmaya eğilimli, iç-denetim odağına sahip, örgüt yöneticileri ve çalışma arkadaşlarıyla iyi bir ilişki içerisinde, örgütsel süreçleri etkileyebileceklerine dair bir algıya sahip, örgütsel bir statüye sahip ve öneriye açık oldukları ifade edilmektedir. Bunun yanında ”iş doyum düzeylerinin ve örgütsel bağlılıklarının da yüksek olduğu” belirtilmektedir.

-Yatay Muhalefet; Yatay muhalefet stratejisine göre okuldaki görevli, muhalif söylemlerini çoğunlukla okuldaki dengeler üzerinde etkili olmayan diğer görevlilerle paylaşmaktadır. Temel olarak görevlilerin, okul içinde kendilerinin düşman ya da rakip olarak algılandıklarını düşündükleri durumda ortaya çıkmaktadır. Bu durumda görevliler, çıkarlarının zedeleneceği endişesiyle, muhalif görüşlerini açıkça dile getirmezler. Böylece, bu durum görevlilerin ya sessiz kalmasına ya da muhalif görüşlerini okuldaki diğer arkadaşlarına anlatmasına neden olmaktadır.

-Yer Değiştirmiş Muhalefet; Bu muhalefet türü okuldaki görevlilerin muhalif görüşlerini örgüt dışındakilere aktarmayı tercih ettiklerinde oluşmaktadır. Okul dışındakiler, görevlilerin, okul dışındaki arkadaşları, eşleri, partnerleri, aile üyeleri ve üyesi oldukları demokratik kitle örgütlerinden oluşmaktadır.

Bu konuda, Ağalday ve Dağlı tarafından, ilkokullarda görevli öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışlarına ilişkin algılarını incelemek amacıyla yapılan çalışma sonuçlarına göre, öğretmenlerin algıları öğrenim durumu, mesleki kıdem, cinsiyet, medeni durum ve sendika üyeliği değişkenlerine göre farklılıklar göstermektedir. Şöyle ki;

Öğretmenlerin örgütsel muhalefet düzeyine ilişkin algıları arasında “öğrenim durumu” değişkenine göre yatay muhalefet alt boyutunda anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Buna göre, lisans mezunu öğretmenlerin yatay muhalefet algı düzeyi, ön lisans mezunu öğretmenlerin algı düzeyinden anlamlı olarak daha yüksektir.

Öğretmenlerin örgütsel muhalefet düzeyine ilişkin algıları arasında “mesleki kıdem” değişkenine göre ölçek bazında anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Mesleki kıdemin örgütsel muhalefet üzerinde etkin olduğu söylenebilir. Buna göre, 6-10 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin örgütsel muhalefet algı düzeyi, 21 yıl ve üstü kıdeme sahip olan öğretmenlerin algı düzeyinden anlamlı olarak daha yüksektir.