Avrupa Birliği Komisyonu’nun 15 Temmuz 2025’te aldığı yeni kararla birlikte, Schengen vize rejiminde Türkiye’ye yönelik önemli bir esneklik hayata geçirildi. AB Komisyonu, vize geçmişi düzgün olan Türk vatandaşlarına, kademeli olarak 6 ay ile 5 yıl arasında değişen çok girişli vizeler verilmesini öngören “Cascade Kuralı”nı daha aktif hâle getirme kararı aldı.

Gelişme ilk bakışta olumlu görünse de, uygulamanın detayları Türkiye’de büyük bir beklenti ile temkinli iyimserlik arasında sıkışan bir atmosfer yarattı. Zira sistemin temel mantığı, önceki vizelerin kurallara uygun kullanılması durumunda, daha uzun süreli vizelerin verilebileceği yönünde. Ancak bu sürecin tamamen otomatik işlemediği ve her bir başvurunun yine konsolosluk takdirine bağlı olduğu net biçimde ifade edildi.

AB’den pozitif adım ama temkinli uygulama

Yeni kararın arkasında yatan temel amaç, sorunsuz seyahat geçmişine sahip kişilere ödüllendirici bir vize süreci sunmak. Özellikle iş insanları, AB vatandaşlarının aile fertleri, sivil toplum temsilcileri ve düzenli seyahat ihtiyacını belgeleyebilen bireyler bu sistemde öncelikli konumda yer alacak. Ancak ilk defa Schengen vizesine başvuracak kişiler için sistemde herhangi bir iyileştirme bulunmuyor.

Cascade Kuralı’nın sunduğu kademeli yapı şöyle işleyecek:

• Önceki vizesini yasal şekilde kullanıp bir yıl içinde başvuranlara 6 aylık çok girişli vize
• Bu vizeyi doğru kullanarak 2 yıl içinde başvuranlara 1 yıllık vize
• Ardından gelen süreçte 3 yıl ve nihayetinde 5 yıla kadar çok girişli vizeler verilebilecek

Ancak tüm bu süreler, başvuranın pasaportunun geçerlilik süresiyle sınırlı olacak. Vize süresi, pasaportun bitiş tarihinden en az üç ay önce sona erecek şekilde düzenlenecek.

Beklentiler ve gerçekler: Otomatiklik yok, umut var

Buradaki en kritik nokta, sistemin otomatik olarak işlemiyor oluşu. Yani bir kişi yukarıdaki tüm şartları karşılasa bile, ilgili ülkenin konsolosluğu, “makul şüphe” gerekçesiyle vize süresini daha kısa tutma hakkına sahip. Özellikle sahtecilik, sahte davetiyeler veya hizmet pasaportlarının suistimali gibi geçmiş olaylar nedeniyle konsolosluklar daha seçici hareket etmeyi sürdürüyor.

Her ne kadar AB olumlu bir çerçeve sunmuş olsa da, sistemin işlemesi tamamen konsolosluk uygulamalarına ve siyasi iradenin sürdürülebilir işbirliği yaklaşımına bağlı olacak.

Siyasi denge ve yapısal ihtiyaç

Kararın arka planında yalnızca teknik vize kriterleri değil, AB ile Türkiye arasındaki siyasi ilişkiler de belirleyici rol oynuyor. Son yıllarda vize süreçlerinde artan ret oranları, yoğun evrak talepleri ve uzun bekleme süreleri, toplumun geniş kesimlerinde “vize adaletsizliği” algısına neden olmuştu. Yeni sistem, en azından düzenli seyahat edenler için bu algının bir ölçüde değişmesini sağlayabilir.

AB, Türkiye’deki “örnek vize kullanıcılarını” destekleyerek hem konsoloslukların iş yükünü azaltmayı hem de genel vize sistemine güven kazandırmayı amaçlıyor. Ancak bu kazanımın geniş kesimlere yayılması için başvuru değerlendirme sürecinde eşitlikçi ve şeffaf bir uygulama şart.

Kamyon şoförleri kapsam dışı: Uygulamanın sınırları

Dikkat çeken bir detay da profesyonel taşımacılık sektörünün bu esneklikten yararlanamıyor olması. Özellikle kamyon şoförleri, AB’ye düzenli geçiş yapmalarına rağmen bu yeni vize kolaylığının dışında bırakıldı.