Borçlarını ödemede sıkıntıya düşmeleri halinde, kamu çalışanları ve emekliler ile dul ve yetim aylığı alanların maaşlarına haciz işlemi uygulanabilmektedir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda maaş ve ücretlerin ne kadarının haczedilebileceği hususu düzenlenmiş, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda da emekli aylıklarının haczi konusuna ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu da bazı ödemelerin hacze konu edilmeyeceğini hükme bağlamıştır.
Çalışanların aylıklarının haczi
Devlet Memurları Kanunu bazı ödemelerin hacze konu edilemeyeceğini belirlerken, İcra ve İflas Kanununda ise “Kısmen haczi caiz olan şeyler” başlığı altında ücret ve maaş gelirlerinin haczinden söz edilmiştir.
Bu çerçevede, borçlu olan memurun maaş veya ücretinin haczinin alacaklı tarafından istenmesi halinde, icra müdürlüğü memurun kurumuna bir ihbarname gönderir. İhbarnamede, borçlunun maaş veya ücretinin haczedildiği, maaş veya ücretin haczedilen kısmının icra dairesine bildirilmesi ve borç bitinceye kadar da ücret miktarının borçlunun ücretinden kesilip icra dairesine gönderilmesi gerektiği bildirilir.
Mevcut yasal düzenlemelere göre;
**Memura, eş ve çocuklarından dolayı her ay maaşlarıyla birlikte ödenen aile yardımı ödeneği haczedilmez.
**Memurun ölümü halinde yakınlarına ödenen ölüm yardımı haczedilemez.
**Eş ve çocuklarının ölümü halinde memura ödenen ölüm yardımı haczedilmez.
**Maaş veya ücret, borçlunun ve ailesinin geçimi için gerekli miktar düşüldükten sonara haczedilebilir. Maaş veya ücretten düşülecek miktarı icra memuru takdir eder.
**Haczi istenen miktar maaş veya ücretin dörtte birinden az ise maaş veya ücret haczedilemez.
**Borçlu kabul etse bile, maaş veya ücretin tamamı haczedilemez.
**Maaş veya ücrete ilişkin haciz işlemi sayısı birden fazla olursa, hacizler sıraya konulur ve ön sırada olan haciz kesintisi bitmedikçe izleyen haciz için kesinti yapılmaz.
**Maaş veya ücretten haciz kesintisi yapılmaya başlandıktan sonra borçlunun maaş veya ücreti değişirse, bu durum memurun kurumu tarafından icra dairesine bildirilir.
Emekliler ile dul ve yetimlerin emekli aylığının haczi
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre, emekliler ile dul ve yetimlerinin aylıkları sadece bazı istisnai hallerde haczedilebiliyor.
Mevcut düzenlemeye göre, emekli aylıkları ile dul ve yetim aylıkları;
**Sosyal güvenlik prim borçları nedeniyle haczedilebilir.
**Nafaka borçları nedeniyle haczedilebilir.
Emekli veya dul ve yetim aylığının bu iki sebep dışında haczedilebilmesi ise ancak aylığı alanın bu konuda isteğinin olması halinde mümkündür. Yukarıda sayılan iki hal dışında, emekli veya dul ve yetim aylığı alanın izni olmadıkça emekli maaşı haczedilemez ve bu gibi haciz talepleri ilgili icra müdürlükleri tarafından reddedilir.