Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, imar planı değişikliklerinden doğan değer artışlarının önemli bir bölümünün kamuya aktarılmasını öngören yeni yönetmeliğini yayımladı. Yeni düzenlemeyle hem şehircilik ilkeleri güçlendirilecek hem de kamu yararı esas alınarak adil ve dengeli bir kaynak paylaşımı sağlanacak. Şehirlerin plansız büyümesinin ve keyfî imar değişikliklerinin önüne geçilecek.
TAŞINMAZ MALİKİNE HAK
Yönetmeliğe göre taşınmaz maliklerinin talebiyle yapılan uygulama imar planı değişiklikleri sonucunda bir arsa ya da arazinin değerinde artış meydana gelirse, önceden Değer Artış Payının (DAP) tamamı kamuya aktarılıyordu; yeni düzenleme ile bu oran yüzde 90’a düşürüldü, yüzde 10’luk kısmı ise taşınmaz malikine verildi. Yeni yönetmelik, özellikle ada bazında yapılan yoğunluk, yükseklik veya fonksiyon değişiklikleri ile parsellerdeki kullanım amacı değişikliklerini kapsıyor. Örneğin bir arsada yapı yoğunluğunu, nüfusu veya kat adedini artıran bir düzenleme yapılması ya da bir parselin kullanımının ticaretten turizme çevrilmesi gibi durumlarda, plan değişikliğinin öncesi ve sonrası dikkate alınarak arada oluşan değer farkı tespit edilecek ve bunun yüzde 90’ı ilgili idareler tarafından tahsil edilecek.
Değer artış payının peşin ödenmesi hâlinde, yüzde 10 indirim uygulanacak ve ödeme, tahakkuk tarihini takip eden bir ay içinde yapılacak. Taksitle ödeme tercih edilirse, toplam 4 taksit imkânı getirildi. İlk taksitin ardından yapılacak taksit ödemeleri ise son açıklanan aylık tüketici fiyat endeksi (TÜFE) dikkate alınarak gerçekleştirilecek. Bu doğrultuda altıncı ayda ödenecek taksite 6 aylık, on ikinci ayda ödenecek taksite 12 aylık, on sekizinci ayda ödenecek taksite 18 aylık TÜFE artışları toplamında artırılacak. Oluşan kaynak, büyükşehir olan illerde yüzde 25’lik paylarla büyükşehir belediyesi, ilçe belediyesine, dönüşüm projeleri özel hesabına ve genel bütçeye; büyükşehir olmayan illerde ise yüzde 40’ı imar planı değişikliğini onaylayan idareye, yüzde 30’u dönüşüm projeleri hesabına ve genel bütçeye aktarılacak.
KAMULAŞTIRILAMAYAN ALANLARA ÇÖZÜM
Yeni düzenleme kapsamında, özel mülkiyette olup daha önce resmî kurum, idari tesis, okul, sağlık tesisi gibi kamu hizmet alanı olarak planlanan ancak kamulaştırılamayan taşınmazlar için çözüm üretildi. Eğer kamu kurumları bu alanlara artık ihtiyaç duymuyorsa ve ilgili idare de onay verirse, bu alanlarda plan değişikliği yapılabilecek. Böylece mülkiyet üzerindeki kısıtlamalar kaldırılarak vatandaş mağduriyetinin önüne geçilecek. Kamu ile mülk sahipleri arasındaki hukuki anlaşmazlıkların dava sürecine taşınmadan çözülebilmesi sağlanacak. Bakanlık, hangi durumlarda değer artış payı alınmayacağını da netleştirdi. Riskli alanlardan, rezerv yapı alanlarından, kamu mülkiyetindeki alanlardan, emsale esas inşaat alanını, nüfusu, bina yüksekliğini, kat adedini artırmayan ada veya parsel bazında; meri plandaki cephe hattı düzeltmelerinden ise değer artış payı alınmayacak.