Elazığ depremi, Van’da çığ düşmesi, Giresun ve Rize’de sel, Sakarya da kimyasal patlama ve son olarak da İzmir depremi gibi oldukça fazla Afet ve Acil Durum olayına tanık olduk. Hayatını kaybeden vatandaşlarımıza bir kez daha Allah’tan rahmet diliyorum. Devletimiz, bütün imkânlarını seferber ederek, yaraların sarılması için vatandaşlarımızın yanında olmuş ve yardım elini uzatmıştır.

Afet ve Acil Durumlar ile ilgili yaptığımız çalışmalarda bizde önerilerimizi ve katkılarımızı daha önce ilgili ve yetkililere sunduk. Geri dönüş olarak olumlu sonuçlarını görmekteyiz. Önleyici ve eğitim çalışmalarına daha fazla ağırlık verilmektedir. Dünyada ve Ülkemizde küresel ısınmanın olumsuz etkileri görülmekte, ekolojik sistemde değişimler yaşanmakta ve mevsimsel iklim değişikliklerinden dolayı ülkemizde sel, heyelan, toprak kayması, yıldırım düşmesi, hortum, çığ, yangın, kimyasal patlama, trafik kazaları, tahlisiye olaylar ile afet ve acil durumlarda artışlar yaşanmaktadır.

EM-DAT verilerine göre, tüm dünyada doğal afetler 1980 öncesine göre üç kat artış göstermektedir. Ülkemiz, tektonik kuşakta yer aldığından deprem kaçınılmaz afet olarak karşımıza çıkmaktadır. Son olarak Elazığ ve İzmir depremi bunun bir göstergesidir. İzmir depremi sonrasında deniz suyu çekilmesi nedeniyle tusunami uyarısı yapılmıştı. Afet ve acil durum riskinin fazlası olması nedeniyle kısa, orta ve uzun vadeli afet planlaması yerel, bölgesel ve ulusal olarak yapılmalıdır.

Toplumsal afet bilincini artırmak için yazılı, görsel, radyo ve sosyal medya ile yerel, bölgesel ve ulusal medya da eğitici programlar ve kamu spotu gibi sosyal iletişim, video, resim gibi bilgilendirici reklam ve tanıtım programları yapılmalıdır. Pandemi nedeniyle dijital eğitim mecraları daha fazla kullanılmalıdır. İlköğretimden itibaren okullarda sivil savunma ve afetlere hazırlık dersi konulmalıdır.

Afet ve Acil Durum mevzuatında kamu, özel ve özerk kurumlar ile gönüllü teşekküllerin işbirliği artırılmalıdır. İlköğretimden itibaren eğitimler verilmelidir. Bütün kamu ve özel kuruluşlar afet planı hazırlamalıdır. Deprem ve ilkyardım çantası hazır edilmeli. Her ailede aile afet planı yapılmalıdır. Yangınlar, can ve mal kaybına sebep olmakta ve özellikle sanayi tesislerinde yaşanan olaylar ülke ekonomisini ciddi olarak olumsuz etkilemektedir.

İnşaat teknolojilerinde meydana gelen değişimler ve akıllı şehircilik projelerini uygulama ve entegrasyonu proje onay aşaması ve öncesinde zemin etütleri büyük önem kazanmaktadır. Bölgesel olarak risk içeresin olaylar ve nedenleri belirlenmeli ve çözümler üretilmelidir. Dere yatakları kesinlikle yerleşime kapatılmalıdır. Bu konuda ilçe ve il ve büyükşehir belediyeleri, ilçe ve il özel idareleri ve kaymakamlık, üniversiteler ve valiliklere ve ilgili bakanlık ve merkezi kurumlara önemli görevler düşmektedir.

BM afet riskleri azaltılması Sendai konferansı 2015-2030 kararlarında ülkemizin de imzası var. Bu kararlarda devlet ve yerel yönetimlerin STK’ları bu konu da destekleyeceği kararı var. Bu konu da STK’lar daha fazla desteklenmelidir. Acil Durum ve Afetler ile ilgili kurumlar arasında işbirliği geliştirilmeli. Acil Durum numarası tek numara uygulaması ülke genelinde uygulamaya geçirilmektedir.

AFAD, İtfaiye, Kızılay, UMKE, Hızır Acil, Emniyet, Jandarma, Sahil Güvenlik, Arama Kurtarma Dernekleri, Gaz, Elektrik, Su ve Zehir Danışma gibi kurumlar ortak komuta santralden yönlendirilmesi çalışmaları devam ediyor. Tarih tekerrürden ibaret değildir. Hatalar tekerrürden ibarettir. Bölgesel riskler azaltılmalıdır. Özellikle her yağmurda karadeniz bölgesinde bir il, ilçe yada köyde sel veya heyelan yaşanmaktadır.

Ülke olarak Afet ve Acil Durumları kronik sorun olmaktan çıkarmak için kalıcı çözümleri uygulamaya geçmek mecburiyetindeyiz. Afet Riski Azaltma Planı’nın şu anda 6 ilde devam etmekte, 81 kentin ‘İl Afet Riski Azaltma Planı’nın ise 2021 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanmakta, 2021 yılını Türkiye’de ‘Afet Eğitim Yılı’ olarak ilan edildi. Buna yönelik çalışmalar hızlandırılacak. Ülke genelinde 18 bin 642 adet acil durum toplanma alanı gözden geçirilecek. İstanbul bu konuda hem çok riskli, hemde alan konusunda oldukça sıkıntılı bir durumda.

Türkiye Afet Müdahale planı(TAMP) güncellenmektedir. Bu konu da yoğun bir şekilde çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca masabaşı ve saha tatbikatları yapılmalıdır. AFAD ve İtfaiye Gönüllü Projesi geliştirilmeli, mevzuatta yer buna verilmeli, yasal düzenleme yapılmalı. Afetler yaşanmadan önce bütün hazırlıklar tamamlanmalıdır. Bizlerde katkı sunmaya, üzerimize düşeni yapmaya hazırız.

Stratejist-Araştırmacı-Yazar

Strateji Enstitüsü Genel Müdürü