TBMM Dijital Mecralar Komisyonu toplantısında konuşan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, sosyal medya düzenlemesine dair “Bu düzenlemeyle sosyal ağ sağlayıcılarına 15 yaşından küçük çocuklara kesin olarak hizmet sunmama ve hesap açmama yükümlülüğü getirilmesini öneriyoruz. Bunu yerine getirirken, ‘Sadece beyana dayalı olmayan’ yaş doğrulama mekanizmalarını kullanma yükümlülüğü getirmenin önemli olacağını düşünüyoruz” dedi.

SİBER ZORBALIK DA GÜNDEM BAŞLIĞI

Komisyona, ‘Dijital Ortamda Çocukların Korunması’ konulu sunum yapan Bakan Göktaş, “Sosyal medya platformlarının temsilcileri, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla yaptığınız görüşmeleri, dijital dünyayı tüm yönleriyle ele almak açısından çok kıymetli buluyoruz. Siber zorbalık, dijital bağımlılık, mahremiyet, veri güvenliği ve yapay zeka gibi başlıklarda ortaya konulan tespitler; aile, eğitim ve sosyal hayat açısından stratejik bir öneme sahip. Bakanlık olarak, ortaya konulan tespitleri ve önerileri, çalışmalarımıza yön verecek önemli bir zemin olarak görüyoruz” diye konuştu.

PAYLAŞILAN FOTOĞRAFLAR MESELESİ

Dijital mecraların hayatın akışını şekillendiren yeni bir yaşam alanı olduğunu söyleyen Bakan Göktaş, “Her gün milyonlarca çocuk, kontrolsüz bir biçimde dijital mecraların içinde kayboluyor ve gittikçe dijital birer bağımlı haline geliyor. Çocuklar bir zaman sonra tehlikeleri göz ardı ediyor ve kişisel sınırlarını hiçe sayıyor” dedi.

“Dijital mecrada çocuklarımız güvenlik problemleri yaşıyor. Araştırmalar, internete erişimi olan her 10 çocuktan 6’sının her gün tanımadığı kişilerle iletişim kurduğunu gösteriyor. Akran zannettikleri ve tanımadıkları bu kişiler, yetişkinler olabiliyor veya farklı amaçlar taşıyabiliyor. Dolayısıyla çocuklar farkında olmadan ciddi risk altında kalabiliyor” diyen Göktaş konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Öte yandan çocukların paylaştıkları kişisel bilgiler, fotoğraf ve videolar toplanıp işlenebiliyor. Bu durum, yaşlarına uygun olmayan içeriklere maruz kalma ve diğer potansiyel istismar risklerini artırıyor.”

3 GENÇTEN 1’İ ESTETİK YAPTIRMAK İSTİYOR

Bakan Göktaş, çocukların dijital mecralar nedeniyle kaygı, depresyon, özdeğer eksikliği yaşadığını kaydederek, “Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, sosyal medya kullanımı ergenlerde depresyon riskini yüzde 35 artırıyor. UNICEF’e göre, 14-17 yaş arası gençlerin yüzde 46’sı sosyal medya paylaşımları yüzünden kendini yetersiz hissediyor. Yani 30 çocuğun 13’ü, aynaya bakarken kendini eksik hissediyor. Sosyal medyada filtrelenmiş bedenler, ‘Mükemmel hayat’ kurguları ve algoritmaların sürekli sosyal karşılaştırmayı tetiklemesi, çocuğun gerçek benlik algısını zayıflatıyor. 12 yaşındaki bir çocuk, sosyal medyada gördüğü filtrelenmiş bedenleri gerçek sanıyor. Türkiye’de yapılan saha araştırmalarında ergenlerin yüzde 60’ından fazlası, ‘Sosyal medyada başkalarının hayatıyla kendimi karşılaştırıyorum’ diyor. Dijital beden normları, çocukların kendi bedenleriyle kurduğu ilişkiyi kırılgan hale getiriyor, ‘Ben neyim, kimim?’ sorusu, ‘Nasıl görünmeliyim?’ sorusuna dönüşüyor. Sosyal medyada günde 3 saati aşan gençlerin yüzde 28’i estetik yaptırmayı düşünüyor” ifadelerini kullandı.

ODAKLANMA SÜRESİNDEKİ SERT DÜŞÜŞ

UNICEF’e göre her 3 çocuktan birinin siber zorbalığa maruz kaldığını ve zorbalığın okul bahçelerinin yanı sıra teknolojik cihazlar nedeniyle evlerde de yaşandığını vurgulayan Bakan Göktaş, “Dijital platformların sağladığı anonimlik, saldırgan davranışı artırırken; çocuğun savunmasızlığını derinleştiriyor” diyerek şu değerlendirmeyi yaptı:

“Algoritmalar, şiddet ve taciz içeren içeriklere maruz kalmayı kullanım alışkanlıklarına dayanarak artırabiliyor; bu da dijital güvenlik risklerini büyütüyor. Avrupa Komisyonu’na göre, 13-15 yaş arası çocukların yüzde 43’ü internette müstehcen içeriklerle karşılaşıyor. Bu da çocukların gerçeklikten uzaklaşmasına yol açıyor. Ayrıca çocukları olumsuz içeriklerle karşı karşıya bırakıyor. Diğer taraftan çocukların dikkat süresi, dürtüsellik ve öğrenme becerisi de etkileniyor. Bugün çocukların dikkatini darmadağın eden sosyal medya, dürtüselliği artırıp sabırlarını azaltıyor. Bilimsel veriler çok açık. Çocukların ortalama dikkat süresi, son 10 yılda en az yüzde 30 oranında azaldı. Artık bir çocuğun konuya odaklanma süresi 8 saniyeyi geçmiyor.”

EBEVEYNLERE UYARI

Çocukları dijital ortamlardaki risklerden koruyabilmek için bazı ülkelerin yasal düzenlemeler hayata geçirdiğini ifade eden Bakan Göktaş, şunları kaydetti:

“Yürüttüğümüz çalışmalar neticesinde, dijital medya ve oyun platformlarına dair yasal bir düzenlemenin yapılmasının elzem olduğunu gördük. Yasal düzenleme ile yasaklayıcı değil, alanı düzenleyici ve denetleyici bir rol üstlenmek gerekiyor. Bu düzenlemeyle sosyal ağ sağlayıcılarına 15 yaşından küçük çocuklara kesin olarak hizmet sunmama ve hesap açmama yükümlülüğü getirilmesini öneriyoruz. Bunu yerine getirirken, ‘Sadece beyana dayalı olmayan’ yaş doğrulama mekanizmalarını kullanma yükümlülüğü getirmenin önemli olacağını düşünüyoruz. Çocuk, ‘Ben 15-16 yaşındayım’ deyip girmemeli. Ayrıca platformların kendi risk analizlerini yaparak bu tür içerikleri tespit edip kaldırmaları için önleyici tedbirler alma yükümlülüğü getirilmesini istiyoruz. Yine veri ihlalleri, yasa dışı veya zararlı içerikler için 7/24 erişilebilir, hızlı işleyen bir şikayet mekanizmasının oluşturulmasını gerekli görüyoruz. İlgili ağ sağlayıcılara periyodik raporlama yükümlülüğü getirilmesini gerekli görüyoruz. Bu raporların Meclis’e de sunulmasını önemli görüyoruz. Bu raporların, sistemlerin etkinliği, şikayet yönetimi, risk analizleri ve güvenlik önlemlerine dair bilgileri kamuoyuna şeffaf biçimde sunulmasını önemli buluyoruz.”