Türkiye’de ücret gelişmeleri açısından izlenen en önemli göstergelerden biri asgari ücret olduğu söylenen raporda, asgari ücret, talebin yanı sıra büyük ölçüde maliyet kanalıyla enflasyonu etkilediği, ayrıca özel sektör ücret artışları için referans niteliği taşıdığı belirtildi.
Merkez Bankası’nın araştırmasında, TÜİK’in 2017 yılı, 2018 yılı ve 2019 yıllar arasında gerçekleştirmiş olduğu söz konusu ankete ait mikro verilerinden yola çıkarak seçilmiş sektörlere göre asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı personel maliyetin üretim değeri içindeki payı hesaplandı.
Araştırmada, asgari ücretin yüzde 10 altında ve üstünde ücretle çalışanlar asgari ücretli olarak kabul edildi. Asgari ücret yüzde 10’undan daha az ücretle çalışanlar ise asgari ücret altı ücretli olarak değerlendirildi.
Tarım dışı sektörlerde çalışan ücretlilerin yüzde 42.8’i asgari ücret ve altı çalışanlardan oluşuyor. Bu oran sanayi sektöründe yüzde 50.0, inşaatta yüzde 53.9, hizmetlerde yüzde 39.1 olarak hesaplandı.
GİYİM VE TURİZMDE 100 İŞÇİDEN 72’Sİ ASGARİ ÜCRET VE ALTINDA ÜCRETLE ÇALIŞIYOR
Hizmet sektöründe asgari ücret ve altı ücretle çalışan oran diğer ana sektörlere göre daha düşük görünmekle birlikte, alt kalemler itibarıyla önemli ölçüde farklılaşmakta olduğu söylendi.
Örneğin, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde bu oran yüzde 72’ye ulaşıyor. Kamu çalışanları hizmet sektörüne girdiği için hizmet sektöründe ortalama oran düşük görünüyor.
İmalat sanayiinde asgari ücret ve altı çalışanlar incelendiğinde giyim, tekstil, gıda ve deri sektörlerinde asgari ücret ve altı çalışanların oranı daha yüksek görünüyor. Asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı en yüksek yüzde 72.2 ile giyim sektörü.
100 ÇALIŞANDAN 43’Ü ASGARİ ÜCRET VE ALTINDA ÜCRET ALIYOR
Asgari ücret ve Personel maliyeti altı çalışan Üretim değeri
Tarım dışı sektörler 42.813.0
Sanayi 50.08.0
Tekstil 58.911.0
Giyim 72.215.5
Deri 67.112.2
Mobilya imalatı 54.415.9
Gıda 64.77.8
Petrol 19.40
Taşıt 24.07.1
Diğer ulaşım 18.713.4
İnşaat 53.99.1
Hizmetler 39.120.4
Toptan ve perakende ticaret 63.821.6
Ulaştırma ve depolama 45.312.2
Konaklama yiyecek hizmetleri 71.624.4
Kamu yönetimi 5.10
Eğitim 9.353.1
Finans sigorta 11.80
ASGARİ ÜCRETE EN DUYARLI SEKTÖR KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETLERİ
Maliyet yönlü enflasyon baskısı hesabında asgari ücret hassasiyet konusunda sektörlerin emek yoğunluk derecesinin önem taşıdığı söylenen raporda, TÜİK’in verilerine dayanarak önce personel maliyetin üretim değerine oran hesaplandı.
Sonrasında o sektörde asgari ücretle çalışanların oranı ile sektörde üretim maliyetleri içinde personel maliyetine bakılarak hesaplama yapıldı.
Türkiye’de asgari ücrete en duyarlı sektörler sırasıyla konaklama ve yiyecek hizmetleri, insan sağlığı hizmetleri, toptan ve perakende ticaret, idari ve destek hizmet faaliyetleri, giyim, mobilya ve deri sektörleri olarak belirlendi.
İŞVEREN ÜCRET ARTIŞ RAKAMINI YÜZDE 21.8’E ÇIKARDI
Asgari ücret ekonomi genelinde ücret artışları için önemli referans niteliğinde olduğu söylenen raporda, asgari ücret yanı sıra geçmiş dönem enflasyonu ve ekonomi döngüsel durumu ücret artışları üzerinde önemli etkiye sahip.
Araştırma kapsamında firmalarla aralık ve ocak aylarında gerçekleştirilen saha görüşmesinde, 2021 yılında ücretler ne kadar artış yapacakları soruldu.
Aralık ayındaki görüşmede firmaların 60’tan fazla 2021’ yılında yüzde 10-15 aralığında, yüzde 20’den fazlası yüzde 16-20 aralığında ücret zammı planladığını açıkladı.
Asgari ücret yüzde 21.56 oranda artırılmasından sonra ocak ayında aynı firmalarla gerçekleştirilen ankette bu defa firmaların yüzde 70’ten fazlası yüzde 21-25 aralığında ücret zammı yapacağını duyurdu.
Görüşme yapılan firmalardaki çalışan sayısı dikkate alınıp ağırlıklı ortalamaya göre yapılan hesaplama sonucu, aralık ayında firmaların planladığı ortalama ücret artışı yüzde 14.2 olurken, ocak ayında bu oran yüzde 21.8’e yükseldi.
ASGARİ ÜCRETTEKİ 1 PUANLIK ARTIŞ ENFLASYONU 0.2 PUAN ARTIRIYOR
Raporda, çeşitli yöntemlere göre asgari ücretteki artışın enflasyona etkisi hesaplandı. Asgari ücrete gelen yüzde 1’lik artış yıl sonunda tüketici enflasyonu 0.06 ila 0.08 puan yükseltiyor.
Etki büyük ölçüde iki çeyrek içerisinde tamamlanıyor. Çalışan kişi başına ücret dikkate alındığında asgari ücretteki yüzde 1’lik artışa tüketici enflasyon verdiği tepki 0.10 puan oluyor.
Ücret ve istihdam etkisini birlikte içeren toplam işgücü ödemeleri üzerinden hesaplama yapıldığında asgari ücretteki 1 puanlık artış tüketici enflasyonu bir yıl sonunda 0.2 puan artırıyor.
Raporda, ücret-enflasyon ilişkisi tahminlere dair belirsizliğin yüksek olması, politika çıkarımlarında bulunurken temkinli hareket etmeyi gerektirdiğine dikkat çekildi.
Salgın dönemindeki sektörel ayrışmalar, istihdam ve çalışılan saat arasındaki belirgin farklılaşmalar, işten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneği uygulamasının, enflasyon üzerindeki ücret kaynaklı etkilerin ölçümünü zorlaştırdığı söylendi.
Salgından en olumsuz etkilenen ve aynı zamanda asgari ücrete duyarlılığın yüksek olduğu konaklama hizmetleri ve giyim kalemlerinde enflasyonun görece düşük seyrettiği raporda, bu ve benzeri sektörlerde salgın dönemine özgü talep koşulların maliyet geçişkenliğini sınırlasa da geçen yıl yaz aylarında olduğu gibi açılmayı takiben özellikle hizmet sektörlerinde birim maliyet kaynaklı baskıların etkili olabileceği söylendi.
Giyim sektöründe ilerleyen zamanda turizm görünümüne bağlı olarak artan maliyetlerin fiyatlara yansıtılma olasılığın enflasyon görünümü üzerindeki önemli risk unsurlarından biri olduğu belirtildi.
Raporda, “Asgari ücret artışı ekonomi genelinde ücret artışları için önemli bir referans olduğu dikkate alındığında, yakın dönemdeki gelişmeler 2021 yılında öngörülen dezenflasyon sürecini olumsuz etkileyebilecek bir unsur olarak değerlendirilmektedir.”