Aralık başında açıklanması beklenen EYT düzenlemesiyle milyonlarca kişiye emeklilik imkanı doğacak. Yeni yıldan itibaren EYT’nin devreye girmesi bekleniyor. EYT ile ilgili en çok merak edilen 5 soruyu Vergi Uzmanı Muhammet Bayram milliyet.com.tr’ye cevapladı. Bayram konuşmasında şu ifadeleri kullandı:EYT’Lİ OLUP DA PRİMİ EKSİK OLANLAR NE YAPMALI?EYT’li olup da primi eksik olanlar mutlaka ve mutlaka acil bir şekilde kendi prim gün sayılarını kontrol etmelidir. Bunu defalarca kendi yapmış olduğum canlı yayınlarda ve sizlere verdiğim röportajlarda bahsettim. Kişiler e-Devlet uygulamasına veya SGK’nın kendi uygulaması üzerinden ‘ne zaman emekli olurum?’ diye aratırsa buradan kendi prim gün sayıları ve emeklilik şartları ortaya çıkacaktır. Eğer prim gün sayıları eksikse hemen borçlanma imkanları kapsamında borçlanmalıdır. Neden bunu önemle söylüyoruz peki: Çünkü borçlanma tutarları asgari ücret düzeyine göre belirleniyor. Yani erkek için 1 yıllık askerlik borçlanması 30 bin TL ortalama ile yapılabiliyorken, ocak ayı itibarıyla asgari ücretin en az yüzde 40 ile 45 artmasıyla beraber bu tutar 8 bin lira olacaktır. Bugün ödenecek 30 bin TLi 1 Ocak itibarıyla 42 ile 45 bin lira seviyesine çıkacaktır. O yüzden borçlanma hakkı olan askerlik borçlanması, doğum borçlanması, ücretsiz izin borçlanması, yurt dışı borçlanma, hekimlerin yurt dışı eğitimden kaynaklı borçlanmaları, seçim kanununa göre istifa eden devlet memurlarının ilgili döneme ait borçlanması, tutuklu veya hükümlü olup daha sonrasında suçsuzluğu ispatlanan kişilerin borçlanması şeklinde sayılabilir.EYT İLE İLGİLİ BAKAN BİLGİN TEK FORMÜL VAR DEDİ. BU TEK FORMÜL NEDİR?“En baştan söylendiği üzere EYT’lilerin 23 yıldan beri beklemiş olduğu şey aslında yaşın ortadan kalkmasıdır. Bakan Bilgin açıklarken diğer konuşulması gereken veya çalışma grubunun ana kurulma gayesi olan formülleri elemenin tamamlandığını ve bunun sonucunda tek formülün olduğundan bahsetmişti. Tek formülden bunu anlamak gerek buna ilişkin de bizim kendi yapımızda kaç kişinin emekli olabileceği, maliyetin ne kadar olacağı ve hak kaybı olmayacak bir sistemin getirilmesinden bahisle tek formül açıklaması yapmıştır. Asıl beklenti yaşın kaldırılması olduğu için yaş şartının tamamen kaldırılması ve bana göre hala yaşın kısmen kaldırılması gündemdedir.STAJYER VE ÇIRAKLIK SİGORTASI EYT KAPSAMINA ALINIR MI?Stajyerler EYT’nin gündeme geldiği ilk günlerden itibaren kendilerinde borçlanma imkanı tanınıp EYT kapsamında alınmalarını istiyorlar. 5 milyona yakın kişiyi ilgilendiren bir düzenleme. Neden peki bu sayı yüksek? Teknik meslek liseleri, çıraklık stajyerlik gibi durumlardan ziyade stajyerliğin zorunlu olduğu avukatlık ve mali müşavirlik gibi meslek kolları mevcut. O yüzden bu sayı bir hayli fazladır. Stajyerlerin durumu ise staj olarak çalıştıkları dönemde işverenlerce kendi haklarına kısa dönemli prim yatırılmaktadır. Yani bunlar hastalık, meslek hastalığı ve iş kazası primleridir. Ancak bunun yanında normal sigortalılardan yatırılan uzun dönemli sigorta kolları da var. Bunlar ise emeklilik, malullük ve yaşlılıktır.Stajyerler diyor ki: Evet bizim adımıza kısa dönemli sigorta primi yatırıldı. Biz uzun dönemli sigorta primini borçlanalım hem işe başlama zamanımız öne çekilsin hem de bu kapsamda emekli olabilelim. Sayın Bakan Vedat Bilgin, önceki açıklamalarında stajyerlere ilişkin bir düzenlemeden bahsetmişti fakat son yaptığı açıklamasında stajyerlerin ayrı bir düzenlemeye konulacağından bahsetti. Ancak stajyerlerin olması gereken kanun EYT kapsamında çıkarılacak kanundur ve bu sorun EYT ile beraber çözülmesi gerekmektedir.YENİ YILDA KAÇ EYT’Lİ EMEKLİ OLACAK? İLK MAAŞLARINI NE ZAMAN ALACAKLAR?Aralık ayı içerisinde Meclis’e gelecek olan EYT ile ilişkili kanun kapsamında aralık sonunda Meclis’ten çıkarak yasalaşırsa SGK kanununa göre ocak ayı içerisinde verilen dilekçe ile bir sonraki ay, yani şubat ayında emekli maaşı bağlanmış olur. Bu kapsamda ilk etapta 1.5 milyon kişinin emekli olabileceği tahmin ediliyor. Bununla beraber kademeli olarak şartları tutturan EYT’li vatandaşlar da emekli olabilecek. Toplam rakam zaten 5 ile 5.5 milyon kişi olduğudur. Bununla beraber yıllar itibarıyla emekli olanlar olacak.EYT’LİLERDE KIDEM TAZMİNATI SÜRECİ NASIL İŞLEYECEK. TEKRAR ÇALIŞMAYA DEVAM ETMELERİ DURUMUNDA İKİNCİ BİR KIDEM TAZMİNATI HAKLARI VAR MI?Kıdem tazminatı kişinin en az 1 yıl süre ile çalışması ile birlikte hak kazanılır. Bununla beraber EYT kapsamında emeklilik dilekçesi veren kişiler emekli olmaları halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklar. İşverenlerce zorunlu bir emeklilik söz konusu olamaz ancak ve ancak kendisi emeklilik dilekçesi verirse emekli olabilir ve çalıştığı yerden kıdem tazminatı hakkı kazanabilir.Zaten devletten emekli olacak kişiler kıdem tazminatı alabilecekler. Buna ilişkin kıdem tazminatı üst tutarı şu anda 15 bin 371 TL’dir yani bir kişi 10 yıl çalışmakla beraber 153 bin lirayı almaya hak kazanacaktır. Ama bu üst tavan limiti yeni asgari ücretle beraber yükselecektir.Aslında kişiler 1 Ocak itibarıyla emekli olursa daha fazla bir kıdem tazminatı alacaklar. Ancak bunun bir de işveren tarafı var. İşverenlerimiz de emekli olacak kişilerin kıdem tazminatını vermekle mükelleftir. Söz konusu tutarları ödemiş olmalarıyla birlikte vergi kanunlarına göre gider yazabilecekler.Emekli olanlara ilişkin eğer çalışmaları halinde sosyal güvenlik destekleme primi yatırılıyor. Bu tutarda normal yatırılması gereken sigorta priminden daha az bir tutardır. Emekli olduktan sonra işe devam ederse ikinci bir kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Yine en az bir yıl çalışma şartı vardır.”
