Yaşanan artış, e-postada ortalama yüzde 35, mobil iletişimde yüzde 70’in üzerinde olduğu tahmin edilmekte. Bu tanıtım mesajları taciz boyutuna geldiğinde Kişisel Verileri Koruma Kanunu devreye giriyor.1 Aralık 2020 tarihinden itibaren firmalar reklam, tanıtım içerikli telefon mesajı ve elektronik postaları denetimsiz/izinsiz olarak tüketiciye bundan sonra artık gönderemeyecek.Bu tarihten itibaren bütün kuruluşlar sahip oldukları dataları İleti Yönetimi Sistemi’ne (İYS) yüklemek ve izinlerini onaylatmak zorundalar. Tüketici, sisteme girerek kendisine gelebilecek mail ve telefon mesajların izinlerini denetleyebilecek.Yeni dönem başlıyor! Bunu yapan artık yandı! Cezası 9000 TL 2 gün sonra başlıyor! Milyonlarca vatandaş uygulamanın sona ermesini bekliyordu.Pandemi ile birlikte vatandaşların şikayetleri giderek iyice arttı. Tüketici onayı olmadan gönderilen mesajlarla alakalı Ticaret Bakanlığı’na ulaşan şikayetlerin artması üzerine oluşturulan İleti Yönetim Sistemi (İYS), 1 Aralık tarihinde itibaren giriyor.Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği çatısı altında kurulan İYS’ye firmalar, veri bankalarında olan bütün şahsi verileri (telefon numarası, e-posta adresi vs.) İYS’ye yükleyip, onaylatmak zorunda.Kayıt olmayan firmalar bu tarihten sonra hem ellerindeki verileri kaybedecek hem de ceza almış olacak. Ayrıca tüketici de sisteme girerek kendisine gelebilecek mail, telefon ve ya mesaj izinlerini kontrol edebilecek.İLETİ GÖNDEREMEYECEKİYS’ye yüklenen veriler, buradaki sistemde denetlenerek, firmanın o mail adresi ya da telefon numarasına ileti göndermeye izni olup olmadığı anlaşılacak. Firmalar kendilerine izin vermemiş kişilere bundan böyle ileti gönderimi yapamayacak. Bu da tüketicilerin bir çoğundan gelen, “Ben bu firmadan hayatımda alışveriş yapmadım benim bilgilerimi başka firmadan alıp bana mail atmışlar, mesaj atmışlar” serzenişinin önüne geçmiş olacak.TÜKETİCİNİN LEHİNEE-ticaretin son zamanda hızla büyümesiyle birlikte mahalledeki işletmelerin dahi bu işe dahil olduğunu söyleyen Related Digital CEO’su Kılıç, “Bunlar İYS’ye bağlanmayıp, ellerindeki izinli dataları da yüklemedikleri zaman bu datalar 2 Aralık tarihi itibariyle geçersiz olacak.Bu adreslere e-mail atarlarsa artık suç işlemiş olacaklar. Bu da ne demek? Maddi ya da manevi cezalara maruz kalabilirler. Bütün KOBİ’ler ve küçük işletmeler için ciddi bir sıkıntı.İYS öncesinde şirketler kendileri izin aldıkları datayı tutmak zorundaydılar şimdi devlet bunu merkezileştirmek ve kişilerin kendi kontrolüne vermek istiyor. Şirketler bundan sonra e-mail veya mesaj göndermeden önce sisteme girip bakacaklar bu kişinin izni var mı diye.Burada tüketicinin avantajı da şu, İYS’nin kendi sistemine girip izinlerini görebilecek, isterse izin seçip, yeni izinler ekleyebilecek ya da izinleri kaldırabilecek. Bundan sonra istemediği bir iletişime maruz kalmayacak.”NE KADAR CEZASI VAR?Cezai şartlar gönderilen ileti ve alıcı adedine göre değişiklik göstermekte. Alıcılara önceden onayları alınmaksızın ticari ileti gönderilmesi ya da ticari iletinin alıcıdan alınan onaya uygun olmaması durumunda 2 bin TL’den, 9 bin 515 TL’ye kadar para cezası verilebiliyor.Ret bildirimine dair yükümlülüklere uyulmaması durumunda 28 bin 546 TL’ye kadar idari para cezası hizmet sağlayıcılara ve aracılara uygulanabiliyor. Ayrıca toplu gönderimler halinde, idari para cezaları tutarı on katına yani 280 bin TL’ye kadar arttırılabiliyor.TÜRKİYE’DE TÜKETİCİ HAKLARI NELERDİR?Alınan herhangi bir mal hatalı çıktığı zaman, ilk 15 gün içinde, değiştirilmesi, paranın geri verilmesi, ücretsiz tamir edilmesi, ayıbın neden olduğu değer kaybının malın bedelinden indirilmesi talep edilebilir.Eğer ayıp, gizli ise ve tüketici de bunu sonradan fark ediyorsa, o zaman 15 gün sınırı, 2 yıla çıkar. Ancak, üzerinde ‘özürlü’ vb. uyarı yazısı bulunan ve ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar için bu durum geçerli değildir.Ürün etiketiTüketicilere sunulan mal ve hizmetlerin ambalajları üzerinde ve kapıya asılan tarifelerde ‘menşei, cins ve fiyat’ bilgilerinin konulması şarttır. Bu sebeple, etiketi ve tarifesi olmayan ürünlerin satıcıları, belediyelere bildirilmelidir.Garanti belgesiSanayi malı üreten ya da ithal eden firmalar, ürünleri için en az bir yıl garanti vermek zorundadır. Bu garanti, ürünün tüm parçalarını kapsamak zorundadır.Bazı parçalar garanti kapsamında tutup, bazıları garanti dışında bırakılamaz. Satıcılar, üreticilerin düzenlediği bu garanti belgesini tüketicilerine vermek zorundadır.Bu süre içinde cihazın onarımı ücretsiz yapılır. Üretici ya da servis, garanti kapsamındaki cihaz için ‘herhangi bir ad altında’ para talep edemez. Yetkili servis, tamir için bırakılan cihazı en çok 30 gün içinde onarmak zorundadır.30 gün sınırı aşıldığı zaman, alıcının ürünün yenisiyle değiştirilmesini talep etme hakkı vardır. Ayrıca, cihaz tamirdeyken geçen zaman da garanti süresine eklenmek zorundadır.Garanti kapsamındaki bir cihaz, aynı arızayı iki defa veya farklı arızaları dört kez peş peşe tekrarlarsa, üretici firma o ürünü ücretsiz değiştirmek zorunda.Ürünün garanti kapsamı dışına çıkmaması için, yani tüketicinin haklarını kaybetmemesi için, sanayi ürünlerinin onarımını mutlaka yetkili servislere yaptırması gerekiyor.Yetkili servislere yaptırılan her işlemin belgesinin muhafaza edilmesi gerekiyor. Garanti kapsamındaki bir ürün için nakliye, montaj, servis, bakım ve tamiri tamamen ücretsiz olmak zorundadır ve tüketicinin “hiçbir bedel” ödemesi gerekmez.Taksitli Satışlarda Tüketicilerin Hakları Nelerdir?Satıcı, sözleşmede bildirilen mal ve hizmetin toplam şatış fiyatını hiçbir şekilde arttıramaz.Tüketici, taksitle aldığı bir ürün için borçlandığı toplam miktarı ya da birden daha çok taksidi önceden ödeyebilir. Bu durumda satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.Satıcı, taksit şartlarını içeren sözleşmenin bir kopyasını alıcıya vermek zorundadır. Yapılan sözleşmede de, mal ve hizmetlerin peşin fiyatı, vadeye göre faiziyle birlikte ödenecek toplam satış fiyatı, ön ödeme tutarı, ödeme planı, faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran ile gecikme faiz oranları yer almalıdır.
