Zekatla yükümlü olan kişinin Allah rızası için malı üzerinden hesaplanacak belirli miktarını ihtiyaç sahiplerine verilmesidir. Senede 1 defa verilen zekat, para, koyun, sığır, deve, altın, gümüş gibi artan şeylerden verilir. Dinen zenginlik ölçüsü kabul edilen miktarda (nisap) mala sahip olan kimselerin Allah rızası için muayyen kişilere vermesi gereken belli miktarı ifade eder. Peki, Altın zekatı nasıl hesaplanır? Kimler zekat verir? Zekat kimlere verilmez? Damada, kardeşe ve akrabaya zekat verilir mi? Altın, nakit, gayrimenkul, mahsül zekat hesaplamaFARKLI AYARDA ALTINI BULUNAN KİMSE ZEKATINI NASIL HESAPLAR?Zekat nisabının oluşması açısından altındaki ayar farkı önemli değildir. Çünkü hangi ayarda olursa olsun, sonuç itibariyle altın hükmündedir. Buna göre farklı ayarda da olsa sahip olunan bütün altın çeşitlerinin toplam ağırlıkları 80.18 grama ulaştığında, diğer şartları da taşıması halinde zekata tabidir. Ancak bu durumda farklı ayarlardaki altınların zekatı, ayrı ayrı değerleri üzerinden hesaplanarak kırkta bir (% 2,5) oranında verilir (Kasani, Bedai’, II, 20).KADINLARIN, ZİYNET EŞYASINDAN ZEKAT VERMELERİ GEREKİR Mİ?Altın ve gümüşten yapılmış ziynet eşyaları, zekat için gerekli diğer şartları da taşıdığı takdirde Hanefilere göre zekata tabidir. Bu itibarla altından yapılmış ziynet eşyaları, 80.18 gr. veya daha fazla olup üzerinden de bir yıl geçmiş ise kırkta biri oranında zekatları verilir. Altın ve gümüş dışındaki maden ve taşlardan mamul ziynet eşyası ise zekata tabi değildir (İbn Nüceym, el-Bahr, II, 243). Şafii, Maliki ve Hanbeli bilginlerine göre ise, kadının normal olarak takıp kullandığı ziynet (takı) eşyası, asli ihtiyacı sayıldığından bunlardan zekat gerekmez (Nevevi, el-Mecmu’, VI, 46; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 220).FARKLI AYARDA ALTINI BULUNAN KİMSE ZEKATINI NASIL HESAPLAR?Zekat nisabının oluşması açısından altındaki ayar farkı önemli değildir. Çünkü hangi ayarda olursa olsun, sonuç itibariyle altın hükmündedir. Buna göre farklı ayarda da olsa sahip olunan bütün altın çeşitlerinin toplam ağırlıkları 80.18 grama ulaştığında, diğer şartları da taşıması halinde zekata tabidir. Ancak bu durumda farklı ayarlardaki altınların zekatı, ayrı ayrı değerleri üzerinden hesaplanarak kırkta bir (% 2,5) oranında verilir (Kasani, Bedai’, II, 20).KADINLARIN, ZİYNET EŞYASINDAN ZEKAT VERMELERİ GEREKİR Mİ?Altın ve gümüşten yapılmış ziynet eşyaları, zekat için gerekli diğer şartları da taşıdığı takdirde Hanefilere göre zekata tabidir. Bu itibarla altından yapılmış ziynet eşyaları, 80.18 gr. veya daha fazla olup üzerinden de bir yıl geçmiş ise kırkta biri oranında zekatları verilir. Altın ve gümüş dışındaki maden ve taşlardan mamul ziynet eşyası ise zekata tabi değildir (İbn Nüceym, el-Bahr, II, 243). Şafii, Maliki ve Hanbeli bilginlerine göre ise, kadının normal olarak takıp kullandığı ziynet (takı) eşyası, asli ihtiyacı sayıldığından bunlardan zekat gerekmez (Nevevi, el-Mecmu’, VI, 46; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 220).ZEKAT KİMLERE VERİLİR?Zekatı verecek kişinin borcu olmaması gerekir ve zekatlık malında başkasının hakkı olmaması gerekir. Akıl baliğ olan, hür olan, deli olmayan ve akli dengesini kaybetmemiş bütün Müslümanlar zekat vermektedir. Zorunlu ibadetler içerisindedir.Bu mali ibadet Müslümanlara özeldir. Müslüman olmayanlardan cizye alınırken, Müslümanlardan da zekat alınmaktadır. Günlük maişetini karşılayamayan kişiler zekat konusunda önceliklidir. Günümüzde de kirasını ödeyemeyen ve her hangi bir geliri olmayanlar önceliklidir. Bu kişilerin İslam’ın gereklerini yerine getiren Müslümanlardan olmalıdır.Müslüman olmayan kişilere zekat verilmez. Verildiyse bu durumda verdiğiniz sadaka hükmündedir. Zekat sorumluluğu ortadan kalkmaz. Bu nedenle kişinin zekatını kendi vermesi ve verdiği kişiyi bizzat tanıması daha iyi olur.ZEKAT KİMLERE VERİLMEZ?Hanefilere göre aşağıda sayılanlara zekât ve fitre verilmez:a) Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,c) Eşine,d) Müslüman olmayanlara,e) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,f) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa (Merğinânî, el-Hidâye, II, 223-228).ZEKAT KİMLERE FARZDIR? GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI NELERDİR?Zekat ibadeti ile ilgili şartlar, zekatın bir kimseye farz olmasının ve verilen zekatın geçerli olmasının şartları şeklinde iki ayrı başlık altında ele alınır. Bir kimseye zekatın farz olması için o kimsenin müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına gelmiş ve hür olması (Kasani, Bedai’, II, 4-5) bir yıllık borcundan ve asli ihtiyaçlarından fazla hakikaten ya da hükmen artıcı, yani kazanç sağlayıcı nitelikte “nisap miktarı” mala sahip olması gerekir. Artıcı olmaktan kastedilen, malın sahibine gelir, kar, fayda temin etmesi yahut kendiliğinden çoğalma ve artma özelliğine sahip bulunmasıdır. Zekatın farz olması için ayrıca nisap miktarı mal ya da servete sahip olduktan sonra üzerinden bir kameri yılın geçmesi ve yıl sonunda da nisap miktarını koruması gerekir (Kasani, Bedai’, II, 13 vd.; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 73-74). Yıl içerisindeki artış ve düşüşlere itibar edilmez. Zekat bu süre dolmadan önce de verilebilir. (Kasani, Bedai’, II, 15). Zekatın geçerli olmasının şartlarına gelince, öncelikle “niyet” şarttır. Zekat bir ibadet olduğu için niyetsiz yerine getirilemez (Kasani, Bedai’, II, 40; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 88). Ayrıca fakire verilmesi ve teslimi demek olan “temlik” de şarttır (Kasani, Bedai’, II, 39). Yemek hazırlayıp yedirmek gibi ibaha denilen yollarla fakire zekat verilmiş olmaz.ZEKATLIK MALLAR NELERDİR?İslam’a göre 80.18 gr altını olan herkes zekat mükellefidir. Ayrıca 561 gr gümüşü olan, 5 devesi, 30 sığırı ve 40 koyunu olan kişiler de zekat vermek zorundadır. Ürünlerde ise sınır 650 kilodur. 80.18 gr altına denk gelen ticari ürünler de zekat kategorisinde değerlendirilmektedir.Zekat için bir yıllık sürenin dolması yeterlidir ancak genel itibariyle Ramazan Ayı içerisinde zekatlar dağıtılmaktadır. Bu ayda verilen sadakanın çok sevap olması nedeniyle genel anlamda bu ayda zekat dağıtımı yapılmaktadır.ZEKAT NASIL HESAPLANIR?Kabaca zekat malın 40’da 1’idir. Yani 40 lirası olan kişinin 1 lirasını vermesi gerekir. Zekat için en önemli şart malın üzerinden 1 yıl geçmiş olması gerekir. Yani bir yıldır kasada bekleyen 80.18 gr altın bir yıl dolunca 40’da 1 nisbetinde zekatının verilmesi gerekmektedir. Gümüşte, hayvanlarda ve ürünlerde de aynı şekilde zekat verilmelidir.
