Anayasa Mahkemesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinin (j) alt bendinde yer alan “verilen emirlere itiraz etmek” fiilinin kınama cezası gerektiren haller arasında sayılmasını Anayasa’ya aykırı bulmadı. Mahkeme, kuralın ölçülülük ve belirlilik ilkeleriyle uyumlu olduğuna karar verdi.
Dava konusu: Mevzuata aykırı emre itiraz disiplinsizlik midir?
Sakarya 2. İdare Mahkemesi, bir memura verilen kınama cezasının iptali talebiyle açılan davada, emre itiraz nedeniyle ceza verilmesini düzenleyen hükmün Anayasa’nın 129. ve 137. maddelerine aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.
Başvuruda, kuralın “mevzuata aykırı emirlere” dahi itiraz edilmesini disiplinsizlik olarak değerlendirebileceği, bu durumun hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığı ileri sürüldü.
AYM: Emrin hukuka uygunluğu esas alınmalı
Anayasa Mahkemesi kararında, kuralın yalnızca “hukuka uygun emirlerin” itiraz edilmeden yerine getirilmesini amaçladığı vurgulandı. Kararda, “Kurala konu emirlerin, Anayasa, kanun ve yönetmelik hükümlerine aykırı olmaması gerektiği açıktır” ifadesiyle, itiraz hakkının hukuka aykırı emirlerde saklı tutulduğu belirtildi.
Belirlilik ve ölçülülük ilkeleri ihlal edilmedi
Mahkeme, kuralın belirsiz olmadığını, disiplin cezaları kapsamında kamu hizmetinin düzenli işlemesini sağlamaya yönelik meşru bir amaca hizmet ettiğini belirtti. Kararda şu değerlendirmeye yer verildi:
“Memurların görevlerini yerine getirirken verilen emirlere itiraz etmeleri, amirlerin otoritesini zayıflatabilir. Bu nedenle itirazın kınama cezası ile karşılık bulması, kamu hizmetinin devamlılığı açısından elverişli ve orantılıdır.”
Yargı yolu açık: Hak arama özgürlüğü korunuyor
Kınama cezasının yargı denetimine açık olduğu vurgulanan kararda, disiplin yaptırımlarının keyfi şekilde uygulanmasını önleyecek denetim mekanizmalarının bulunduğu da hatırlatıldı.
137. madde ayrı değerlendirilmeye gerek görülmedi
Anayasa’nın “kanunsuz emir” başlıklı 137. maddesi yönünden yapılan itiraz, karar metninde ayrıca incelenmeye gerek görülmeden, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde değerlendirildi.