NEBEVÎ MAARİF 2 (PEYGAMBERİMİZİN EĞİTİM METODLARI) « Kamudan Ajans

SON DAKİKA

NEBEVÎ MAARİF 2 (PEYGAMBERİMİZİN EĞİTİM METODLARI)


Web Banner

Maarif mevzusundan mütevellit sorunların çözümü için zaman zaman farklı arayış ve çözümlere yöneliyor, ülke olarak genelde Batı menşeili reçeteler sunuyoruz. “Finlandiya Modeli” neredeyse “Şehir Efsanesine” dönüştü. Eğitimciler arasında da çok sık dillendirilen bu modelin nasıl bir model olduğunu soracak olsanız, detaylı olarak bilgi verebileceklerin oranının ancak yüzde birlerde kalabileceğini düşünüyorum. Yine de bu model hakkında fikir vermesi açısından “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” adlı kitap okunabilir. Elbette bu ya da başka modellerden alacaklarımız vardır. Fakat evrensel(!) değerlerin yanında hatta önünde olmak üzere; milli öğeleri, idealleri de olmayan bir eğitim anlayışının bizim yaramıza merhem olmadığı da bir gerçek. Bu modeller maarif derdimize derman olsa idi, zamanının en yetkin eğitimcisi olarak sunulan, John Dewey’in, 1930’lu yıllarda temelini attığı-organize ettiği Türk Eğitim Sistemini, hala tartışmazdık. İşte bu ve benzeri nedenlerle, yazımızın birinci bölümünde de belirttiğimiz üzere; sağlıklı çözüm bizi biz yapan kültürümüz, dinimiz, değerlerimizde aranmalıdır. Bu nedenle “Yaşayan Kur’an” Efendimizin eğitim anlayışını aktarmaya devam ediyoruz.

            Eğitimi, anne karnında başlatan Peygamberimiz, helal lokma ile eğitim ilişkisine de dikkati çeker. “Çocuk eğitiminde helal lokma çok önemlidir. Güzel örnek olma, kardeşler arasında ayrımcılık yapmama, çocukları ciddiye alma, onlara güven duygusu kazandırma, tedrici bir eğitim-öğretim faaliyeti sürdürme, uygun çevre hazırlama, çocuklara şefkat gösterme, çocuklara dini öğretme, çocukların terbiyesi ve anlayacağı dilin sevgi ve şefkatten geçtiğini bilme önemlidir. Çocuk sopadan tehditten değil; anne babasının şefkatini kaybedeceğinden korkmalıdır. Çocukların zihinlerindeki istifhamlar daha başlangıçta giderilmeli, çocuğun görebildiği bir ortamda ibadet ve dua edilmeli, sevdirmeli, nefret ettirmemeli, kutsala saygı hissi kazandırılmalıdır. (8)

            Nebevi Eğitim Metodu, çağımızda uygulanan eğitim ve öğretim yaklaşımları paralelinde incelendiğinde, bu metodun çağının ne kadar ilerisinde olduğu görülür ve eğitimcilere her zaman rehber olabilecek niteliktedir.

Hz Muhammed (s.a.v.)’in birçok zekâ çeşidini bir arada kullandığını görmekteyiz. Özellikle doğacı zekâ, matematiksel zekâ, sözel ve sosyal zekânın birçok hadiste bir arada kullanılması Hz. Muhammed’in bireysel farklılıklara ne kadar önem verdiğinin bir göstergesidir. İnsanlığa her açıdan örnek olan Peygamberimizin eğitimcilik yönü ve eğitim metodu VII. yüzyıldan çağımıza ışık tutmaktadır. Hz. Muhammed’in eğitim metodunun başarısı, eğittiği toplumda kısa sürede yaptığı köklü değişikliklerle kanıtlanmıştır. Bu metodun temel özelliklerini; Resulullah’(s.a.v)ın İslam’ı sadece teorik olarak öğretmekle yetinmeyip aynı zamanda hayatın bütün safhalarında ne şekilde uygulanacağını kendi davranışlarıyla göstermesi, sözleri ile davranışları arasındaki uygunluk ve eğittiği kişilerin bireysel farklılıklarını, kabiliyet ve kapasitelerini dikkate alarak öğretmesi olarak özetleyebiliriz. Bu yöntem, insanların İslam’ı daha iyi anlamalarını ve öğrenip uygulamalarını sağlamıştır. Günümüz eğitiminde etkili olan çoklu zekâ teorisi ile de uyumlu olan bu metot, sadece Hazreti Peygamber’in(s.a.v) çağının ötesine hitap ettiğini göstermekle kalmamalı, özellikle din eğitiminde kullanılmalıdır.

Hz.Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) öğretmek istediği bir konuyu mizah yolu ile de anlatmıştır. Şaka yaparken bir taraftan düşündürmeyi ve ders vermeyi de ihmal etmemiştir. Bilmece sorarak, karşılaştırma yaparak, benzetme yaparak, soru-cevap yöntemini kullanarak öğretme yöntemlerini de kullanmıştır. (9)

            Sevgili Peygamberimiz: “kolaylaştırınız, güçleştirmeyiniz. Müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz.” buyurmakta ve hep bu prensiple hareket etmektedir. Tatlı bir dil, güler bir yüz, iyimser bir kalple yürütülen eğitim elbette başarıya ulaşır… Resulullah, ayrıntılarla öğrencinin zihnini bulandırmayı hoş görmez. Açık ve sade misaller verir. Yaptığı benzetmeler uygun ve hoştur. Anlattığı kıssalar ibret verici ve kolayca unutulmayacak kıssalardır. O, ayrıca tane tane ve anlaşılır biçimde konuşur. Soru sormaları için sahabeyi teşvik eder. Kendisine sorulan her soruyu büyük bir ciddiyetle cevaplandırmış ve hiçbirini cevapsız bırakmamıştır. O dile hâkim idi. Arapçayı ondan daha güzel konuşan ve ondan daha güzel hitap edebilen bir kimse yoktu. Sözün az ve öz olmasına da çok dikkat ederdi. “Sözün hayırlısı az ve öz olandır” buyururdu. Kendisine has hoş bir üslubu vardı. Her muallim de kendine has bir üslup geliştirmenin yolunu bulmalıdır.” (10)

Allah elçisinin insanları eğitirken dikkat ettiği hususlardan biri de karşısındaki insanların seviyelerine göre eğitim metodu uygulamaktı. Nitekim o, bu konuda, “Biz peygamberler, insanlarla zekâ seviyelerine uygun olarak konuşmakla emrolunduk”, buyurmuştur. O, uyguladığı metotlar sayesinde çoğu insani değerlerin yok olduğu bir toplumu, bütün zorlukları aşarak, insanlığın imrendiği bir millet haline getirmiştir. Onun, gençlerin eğitimiyle ilgili olarak      kullandığı  metotları  ana hatlarıyla;
1-  Gençlerin duygularına hitap etmesi,

       2-   Gençleri utandırmaktan sakınması

       3-    Gençlere yumuşak ve müsamahalı    davranması
4- Soru sorarak gençlerin ilgisini çekmesi, şeklinde dört grupta toplamamız mümkündür.(11)

            Es-selam

            D E V A M     E D E C EK

      8-“Çocuk Eğitimi Üzerine Farklı Bir Bakış”, Doç. Dr: Muharrem Yıldız,  Hz. Muhammed(s.a.v.)in Eğitim Anlayışı, Eğitimde Birlik Derneği Kültür Yay. Ankara, 2011 İkinci Baskı iç: s:87-96)

     9-Peygamber Efendimizin Eğitim Metodları (I)” Duygu Kaçaranoğlu, Hz. Muhammed(s.a.v.)in Eğitim Anlayışı, Eğitimde Birlik Derneği Kültür Yay. Ankara, 2011 İkinci Baskı iç: s:56-64)

          10-“Hz. Peygamberin Eğitim(ciliğ)ini Güncellemede Çoğulluk (II)”, Prof. Dr. M. Şevki AYDIN, Hz. Muhammed(s.a.v.)in Eğitim Anlayışı, Eğitimde Birlik Derneği Kültür Yay. Ankara, 2011 İkinci Baskı iç: s:43)

       11-“Hz. Peygamber Döneminde Gençliğin Eğitimine Tarihsel Bir Bakış”, Doç.Dr. Seyfullah KARA, Hz. Muhammed(s.a.v.)in Eğitim Anlayışı, Eğitimde Birlik Derneği Kültür Yay. Ankara, 2011 İkinci Baskı iç: s:128)

Ömer Emir DOĞANomer.dogan.58@hotmail.com
Web Banner
Web Banner