İlk olarak Aralık 2019’da Çin’in Hubei eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa bir süre içinde bütün dünya’ya yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sebebiyle 1 000 000 468 binden fazla insan yaşamını kaybederken, ölümcül salgına yakalananların sayısı 63 milyonu aştı.
Koronavirüs hakkında pek çok bilinmeyen çok sayıda detay ortada durmaya devam ederken, uzmanlar da salgının durdurulması ile noktasında araştırmalarına devam ediyor.
YÜZ MASKESİ KULLANIMININ ÖNEMİNE DİKKAT ÇEKİLİYOR
Popular Science’de yayınlanan habere göre Sağlık uzmanları, Kovid-19’un yayılışını azaltmaya yardımcı olması amacı ile yüz maskesi kullanılmasını sık sık öneriyor. Bu durum, maske kullanımının fiziğinin araştırıldığı çalışmaların beraberinde maskelerin çalışma şeklini etkileyen malzemelerin, tasarımların ve diğer unsurların incelendiği araştırmalara da yol açtı.
Physics of Fluids bülteninde yayınlanan çalışmada araştırmacılar, yüz maskelerine ve onların kullanımına yönelik yapılan araştırmaları analiz etmiş ve yüz maskelerinin virüsü süzme veya önleme biçimleri konusunda şimdiye kadar öğrendiklerimizi özetlemiş.
5 MİKRONUN ALTINDAKİLER DAHA TEHLİKELİ
Yüz maskesinin işlevini etkileyen önemli öğelerden birisi de kişi konuşurken, şarkı söylerken, hapşırırken, öksürürken ve hatta yalnızca nefes alırken burnundan ve ağzından çıkardığı sıvı damlacıklarının boyutunu kapsıyor. 5-10 mikron civarı boyutlarda olan büyük damlacıklar, bunlardan en yaygın olanları. Ancak bu damlacıklar, yine de epey küçük. Karşılaştırma yapmak gerekirse; bir insan saçının çapı yaklaşık 70 mikron.
Hatta 5 mikronun altında olan daha ufak damlacıklar muhtemelen daha tehlikeli. Bunlar aerosol hale gelip, havada uzun zaman asılı kalabilir. Kullanılan bir çok maske tipi arasında (kumaş maskeler, ameliyat maskeleri ve N95 maskeleri), yalnızca N95’ler aerosol boyutlu damlacıkları süzebiliyor. Sağlık çalışanları ve diğer gerekli çalışanların taktığı gibi saatlerce takılan yüz maskelerinin verimi, maske takmanın genel itibari ile ne kadar etkili olabileceğini belirliyor. Isıl rahatlık, özellikle sıcak ve nemli ortamlarda önemli bir mesele.
DAHA DOĞRU ŞEKİL BELİRLENMELİ
Araştırmacılar, hibrid polimer malzemelerden yapılan yüz maskelerinin parçacıkları yüksek verimde süzerken, hemde yüzü de serinlettiğini keşfetmişler. Bu özel maskelerde kullanılacak olan lifler, kızılötesi ışınıma karşı şeffaf olduğundan, ısının maskenin altından kaçmasına imkan sağlıyor.
Baş yazar Heow Pueh Lee şöyle söylüyor:
“Maskenin solunum direnci ve akış direnci arasında bir miktar bağlantı olabilir. Bu bağlantının, maske takma süresi bakımından incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca bunun gibi çalışmalarda, yüz maskesinin içerisindeki alanın çevresel şartlarının da minyatür algılayıcılar ve mankenler kullanılarak daha yerinde şekilde belirlenmesi gerekmektedir.
“ÇOĞALMA KATSAYISI 1’İN ALTINA DÜŞERSE SALGININ YAYILMASI DURUYOR
Araştırmacılar, yüz maskelerinin etkili çoğalma katsayısını azaltıp azaltmadığını belirlemeyi hedefleyen epidemiyolojik çalışmaları da analiz etmişler. Eğer çoğalma katsayısı 1’in altına düşerse, salgının yayılması duruyor. Çalışmalardan birinde, Amerika’nın New York eyaletindeki Kovid-19 verileri kullanılmış.
MASKE KULLANIMI ORANI YÜZDE 70’E ÇIKMALI
Çalışmanın yazarı Sanjay Kumar ise şunları söyledi: “Sonuçlar, ameliyat maskeleri gibi etkili yüz maskelerinin devamlı şekilde kullanılmasının salgının bitmesine yol açabileceğini gösteriyor; fakat şehirde yaşayanların en az %70’i, halk arasında bunun gibi maskeleri devamlı kullanırsa. Verimi daha düşük olan kumaş maskeler bile, eğer devamlı şekilde takılırsa yayılışı yavaşlatabilir.”